W Polsce od lat narasta problem, o którym rzadko mówi się publicznie – Zakład Ubezpieczeń Społecznych nawet po kilkunastu, czy kilkudziesięciu latach wydaje decyzję, w której stwierdza, że osoba nigdy nie podlegała ubezpieczeniom społecznym. Nieistotny przy tym jest fakt, że przez ten okres co miesiąc odprowadzała składki. Wystarczy jedna decyzja, by wszystkie te lata zniknęły z systemu – a wraz z nimi prawo do emerytury, zasiłku, opieki zdrowotnej.
Na to istotne zagadnienie zwraca uwagę dr Katarzyna Kalata, radca prawny i inicjatorka społecznego projektu „Twoje Składki – Twoje Prawo”, który ma na celu zmianę przepisów pozwalających ZUS działać wstecz i zatrzymywać środki obywateli jeśli od ich wpłaty minęło 5 lat. Jak podkreśla, obecne przepisy dają Zakładowi nieprawdopodobnie szerokie kompetencje.
Projekt „Twoje Składki – Twoje Prawo” ma przywrócić podstawową sprawiedliwość i symetrię w relacjach między obywatelem, a Państwem. Zakłada on wprowadzenie limitu czasowego – po upływie 5 lat ZUS nie mógłby już „cofać” decyzji o podleganiu ubezpieczeniom. Kolejnym postulatem jest pełny zwrot składek w sytuacji, gdy okaże się, że ktoś rzeczywiście nie podlegał ubezpieczeniom – wówczas należy mu się zwrot pełnej sumy, którą obywatel wpłacił na rzecz ZUS z tytułu składek.
Należy przy tym powiedzieć wprost, że problem ten nie jest niestety tylko teoretyczny, czy marginalny, co pokazuje historia jednej z Klientek Kancelarii Kalata, pani Aldony– księgowej zatrudnionej w swojej spółce, która przez 19 lat opłacała składki na ubezpieczenia społeczne w pełnej wysokości, łącznie ponad 450 tysięcy złotych. W 2022 roku otrzymała decyzję ZUS stwierdzającą, że „od 1 stycznia 2003 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym”. W efekcie 19 lat składek „zniknęło” z systemu. Urzędnicy uznali, że jako „niemal jedyny wspólnik” nie mogła być zatrudniona we własnej spółce, choć przez lata nikt tego nie kwestionował. Przepisy nie przewidują bowiem żadnego terminu granicznego – decyzja o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym może zostać wydana nawet po 20, 40 latach. A zgodnie z art. 24 ust. 6g ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ZUS zwraca nienależnie opłacone składki tylko za ostatnie 5 lat, niezależnie od tego, jak długo były faktycznie płacone. Reszta zasila Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.
W uzasadnieniu do projektu ustawy Dr Kalata podkreśla, że taki mechanizm jest sprzeczny z zasadami demokratycznego państwa prawa, w tym z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych i zaufania obywatela do państwa. – Nie można po dwóch dekadach stwierdzić, że składki płacone w dobrej wierze były „bez podstawy prawnej”, i zatrzymać tych pieniędzy – wskazuje.
Inicjatywa „Twoje Składki – Twoje Prawo” ma charakter całkowicie obywatelski i apolityczny. Jej autorzy nie walczą z instytucjami Państwa, lecz domagają się przywrócenia elementarnej uczciwości w systemie. – Składki to nie są „pieniądze ZUS-u”, lecz środki ludzi, którzy przez lata pracowali i płacili, ufając, że w zamian otrzymają ochronę ubezpieczeniową. Trzeba skończyć z sytuacją, w której urzędnicza decyzja może jednym ruchem przekreślić dorobek życia – podsumowuje dr Katarzyna Kalata.
Zachęcamy do wsparcia inicjatywy na www.twojeskladki-twojeprawo.pl
Cały artykuł możecie Państwo przeczytać na stronie INFOR klikając w link.
