Może, jednakże tylko wtedy, gdy wynikający z umowy o pracę zakres jego obowiązków nie będzie dotyczył prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentacji.
W przypadku zatrudniania wspólnika spółki jawnej musimy wziąć pod uwagę nie tylko regulacje Kodeksu pracy, ale także Kodeks spółek handlowych. Artykuł 29 i 30 oraz 39 i 40 tego aktu prawnego określa uprawnienia i obowiązki wspólników. Zgodnie z tymi przepisami każdy z nich ma prawo reprezentować spółkę i prawa tego nie można ograniczyć wobec osób trzecich (polega ono na dokonywaniu czynności prawnych wobec innych zewnętrznych podmiotów). Każdy wspólnik ma też prawo i obowiązek prowadzenia praw spółki (rozumie się przez to czynności związane z działalnością wewnętrzną firmy, głównie procesy biznesowe czy marketingowe). Reguły działania takich osób określa więc Kodeks spółek handlowych a nie Kodeks pracy. To umowa spółki powinna określać, jak wspólnicy wykonują swoje uprawnienia i obowiązki. Za tego typu działania, zgodnie z art. 46 k.s.h., wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia. Ma za to prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa, którego jest udziałowcem. Reszta wspólników może też przyznać mu inne świadczenia wynagradzające jego wkład w rozwój spółki, które powinny wynikać albo z umowy spółki albo ze stosownej uchwały wszystkich wspólników.
Nie ma podporządkowania
Regulacje k.s.h. należy jednakże rozpatrywać w tym zakresie w zestawieniu z przepisami Kodeksu pracy. W ich świetle usługi polegające na reprezentowaniu spółki i prowadzeniu jej spraw ewidentnie nie kwalifikują się do zawarcia ich w umowie o pracę. Brać pod uwagę trzeba brzmienie art. 22§ 1 Kodeksu pracy, który stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Do podporządkowania nie dochodzi w sytuacji wspólnika spółki jawnej, który przecież wraz z innymi wspólnikami ma równe prawa do prowadzenia spraw spółki. To też oznacza, że nie jest w tym zakresie nikomu podporządkowany- nie jest więc spełniona definicja stosunku pracy.
Liczy się zakres obowiązków
Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, żeby wspólnik taki został zatrudniony na umowie o pracę w firmie, której jest wspólnikiem, o ile jednak powierzone mu zadania nie będą pokrywały się z prowadzeniem spraw tej spółki. W praktyce oznacza to, że taką osobę można np. zatrudnić jako księgowego
albo sprzedawcę, bo tego typu działania do prowadzenia spraw spółki ewidentnie nie należą. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28.01.2016 r. (III AUa 1422/15). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd wskazał: „(…) brak jest przeciwwskazań do tego, aby wspólnik zawarł ze spółką umowę o pracę czy umowę o dzieło i pobierał z tego tytułu wynagrodzenie, niemniej jednak wskazana sytuacja może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy zakres czynności objęty takim umowami nie będzie pozostawał w zakresie działalności spółki.(…) Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony
to umowa o pracę czy zlecenia, względnie o dzieło może zostać uznana za nieważną. A zatem, jeśli wspólnik wykonuje na rzecz spółki inną pracę niż prowadzenie jej spraw czy reprezentowanie spółki,
to w zasadzie nie ma przeszkód, aby spółka ta z takim wspólnikiem zawarła umowę o pracę bądź umowę zlecenia, czy też umowę o dzieło, przy czym istotny przy takim zatrudnieniu jest zakres zawartej umowy o pracę, a zwłaszcza to, aby umowa taka nie zawierała zobowiązania wspólnika do świadczenia pracy w zakresie, w jakim dotyczy on prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentacji zgodnie z art. 39 § 1 k.s.h.”
